Заманча мәгълүмат - коммуникация технологияләрен кулланып башкарылган урлауларга каршы тору.
Халыкка гражданнарның акчаларын законсыз рәвештә алуның иң киң таралган ысуллары турында даими мәгълүмат бирүгә карамастан, мондый җинаятьләр саны әле дә шактый.
Әйтик, 2023 елның беренче яртыеллыгында районда IT - технологияләр кулланып 16 җинаять кылынган. Аларның күпчелеген урлау һәм алдау тәшкил итә. Җинаятьчеләр кулланган мондый урлау ысулларын ачыклау һәм аларга нәтиҗәле каршы тору гадәти җинаятьләргә караганда күпкә катлаулырак, әгәр гражданнар билгесез кешеләр белән аралашканда югары уяулык күрсәтсә, үз акчаларын саклау мәсьәләсенә җаваплырак карарга мөмкин.
Шуны белергә кирәк, мондый җинаятьләрнең күбесе «социаль инженерия»ысулларын кулланып башкарыла. Бу технология кеше факторының көчсезлекләрен куллануга нигезләнгән.
Мәсәлән, һөҗүм итүче банк картасын кулланучы кешегә (банкның ярдәм хезмәте яки иминлек хезмәте хезмәткәре булып) шалтыратып, компьютер системасында яки банк счетында проблеманы хәл итү кирәклегенә сылтап, парольне ачыклый ала.
Гражданнарны кредитлар рәсмиләштерергә, ә алынган акчаларны «имин счетларга»күчерергә ышандыру белән бәйле урлаулар киң таралган. Җинаятьчеләр, үзләрен банк хезмәткәрләре, шулай ук хокук саклау органнары вәкилләре итеп күрсәтеп, гражданнарга аларның счетларыннан акча урлау яки аларның исеменнән кредитлар рәсмиләштерү омтылышлары турында ялган хәбәр итәләр, аларны булдырмау өчен кредитны мөстәкыйль алу һәм акчаларны «имин счетка»күчерү таләп ителә.
Дистанцион урлаулар шулай ук Интернет челтәрендәге ачык сайтларда товарларны акчалата бүләкләү өчен сату һәм хезмәт күрсәтү турында ялган тәкъдимнәр урнаштыру аша башкарыла, ул алга таба гаепле кешенең банк счетына күчерелә.
Җинаятьчеләр кулына банк сервислары урнаштырылган кесә телефоннары эләккәч, акчалар зыян күрүчеләрнең счетларыннан законсыз рәвештә алына. Шул ук хәл банк карталарына да кагыла: урлаучылар товарларны контактсыз түләү юлы белән сатып алалар, керү пароле булганда акчалар банкоматларда алына.
Фишинг дип аталган шулай ук конфиденциаль мәгълүмат алуга юнәлдерелгән «социаль инженерия» техникасы. Гадәттә, һөҗүм итүче зыян күрүчегә банктан яки түләү системасыннан билгеле бер мәгълүматны «тикшерүне» яки билгеле бер гамәлләр башкаруны таләп итүче рәсми хат итеп ясалган e-mail җибәрә. Бу хат, кагыйдә буларак, рәсми веб-сәхифәгә сылтама бирә, корпоратив логотип һәм эчтәлек белән, һәм анда җинаятьчеләр өчен кирәкле мәгълүматны кертүне таләп итүче форма бар өй адресыннан банк картасының пин – кодына кадәр.
Җинаятьчеләр башкаларның акчасын үзләштерү өчен күп кенә башка ысуллар һәм кораллар кулланалар: зыян күрүчеләрнең сим-карталарының дубликатларын, шулай ук банк картасының магнит полосасындагы мәгълүматны укып, аның дубликатын ясау өчен скиммер җайланмаларын кулланалар. Социаль челтәрләрдә кулланучыларның хакланган битләреннән танышларына акча биреп тору үтенечләре белән хәбәрләр җибәрәләр, юридик затлар системаларына зарарлы программалар кертәләр, оешма офисларыннан электрон ачкычларны һәм аның аккаунтларын урлыйлар һ. б.
«IP-телефония»мөмкинлекләрен актив кулланалар. Төрле компьютер программалары һәм интернет-ресурслар кулланып, абонентларның теләсә нинди номерлары формалаша, шул исәптән хокук саклау органнары һәм кредит-финанс оешмалары номерлары өчен бирелә торганнары да.
Шул ук вакытта, мошенникларның акчаларын тапшыру инициативасы гражданнарның үз инициативасы буенча бара торган мошенниклык ысуллары бар. Инвестиция проектларына акча җәлеп итү, шул исәптән криптовалюта, фонд базарларындагы операцияләрдә брокер аша катнашу белән капланган алдаулар киң тарала бара.
Үз акчаларын күчергәнче, оешманың гражданнарның акчаларын җәлеп итүгә лицензиясе булуына, брокерлык эшчәнлеген алып баруга лицензиясе булуына инанырга кирәк брокерлар реестры Россия Банкының рәсми сайтында урнаштырылган.
Тиешле игътибар белән гражданнар алдакчыларны таный ала, чөнки барлык җинаять схемалары да үзенчәлекле билгеләргә ия:
- мошенниклар беренче булып элемтәгә керә (шалтырату, SMS-Хәбәр, электрон хат һ. б.);
- алар акча югалту яки җиңү турында хәбәр итәләр;
шәхси мәгълүматлар (банк карталары реквизитлары, код-раслау) сорыйлар яки «акчаларны саклау»өчен җибәрелгән интернет-сылтамалар буенча берәр нәрсә билгеләүне сорыйлар;
- мошенникларның гамәлләре һәрвакыт көчле эмоцияләр чакыруга юнәлтелгән-акча югалтудан куркыту яки очраклы җиңү белән сөендерү;
- һәрвакыт тиз арада карар кабул итүне таләп итәләр.
Кайбыч районы прокуратурасы